Фалсафаи ваҳдат чун рукни асосии андешаи миллӣ  ва истиқлолият

   Ҳар гоҳ баҳси илмию фалсафие дар миён ояд, зарурати таърифи вожаҳои калидии он, низ пеш меояд. Таърифи ҳар мафҳум пеш аз ҳама ошкор кардани нишонаи куллии он аст, ки дар илми мантиқ «куллиёти хамса» меноманд. Дар мавриди андеша ё ғояи миллӣ ва ваҳдати миллӣ низ ин зарурат ҷой дорад. Қабл аз ҳама дар ин ду истилоҳ вожаи аслӣ «андеша» ё «ғоя» аст, ки  он дар луғот ва доиратулмаорифҳои фалсафӣ ҳамчун мақулаи фалсафӣ шинохта шуда аст ва дорои таърифҳои зиёд мебошад.  Агар мо зери мафҳуми андеша ҳамон «эйдос» ё «мусул»-и Афлотун, ки ба руссӣ «идея» аст, дар назар бигирем, аз замони  Афлотун то имрўз баҳсҳои зиёде дар мавриди ҷойгоҳи он дар ҳастишиносӣ шудааст, ки аҳли фалосифа аз ин равандҳо ва баҳсу муҷодилот огаҳанд. Афлотун андеша-эйдосро вуҷуди мусулии орӣ аз ҷисмият, вале дорои воқеъияти ҳақиқие медонист, ки олами мисол (ғояви)-и хосеро фарогир аст. Дар асрҳои миёна андеша-идеяро ҳамчун нахустмусули ашё (прообраз вещей), ки ба худованд ё рўҳ тааллуқ дорад, мешинохтанд. Дар марксизм  идея-андеша, ғоя ҳамчун шакл (ё қолаб)-и инъикоси воқеъияти айнист ва тибқи «Луғати доиратул-маорифи фалсафӣ» шакл (ё қолаб)-и дарёфти ҳаводиси вақеъияти объективӣ дар фикр, яъне  зеҳн аст («постижение в мысли явление объективной реальности» ).